Alphen aan den Rijn ziet er vandaag de dag modern uit, maar onder onze voeten ligt een geschiedenis die duizenden jaren teruggaat. De Romeinen hebben hier hun sporen achtergelaten – van indrukwekkende bouwwerken tot bijzondere vondsten. Wist jij bijvoorbeeld dat er keizers over de Oude Rijn voeren, of dat een van onze kerken op een Romeins badhuis is gebouwd? Lees hieronder zes verrassende weetjes en ontdek de verborgen Romeinse verhalen van onze stad.
1. Keizers op de Rijn
Wist je dat Romeinse keizers echt over de Oude Rijn hebben gevaren? Keizer Caligula kwam langs omdat hij in Alphen een fort wilde bouwen. Keizer Claudius voer zelfs in een oorlogsschip voorbij en besloot dat de Rijn voortaan de noordgrens van het Romeinse Rijk was. Trajanus en Hadrianus inspecteerden de grens per schip – en lieten wegen aanleggen die we bij bouwwerkzaamheden nog steeds terugvinden. En keizer Septimius Severus? Die staat op een bouwinscriptie bij de poort waar nu de McDonald's op het Rijnplein is!
2. Een kerk op een badhuis
Wist je dat de Adventskerk is gebouwd op een oud Romeins badhuis? Elke Romeinse legerplaats had een badhuis, en dat gold ook voor castellum Albaniana. Het badhuis werd gebruikt door soldaten én dorpelingen. Toen de Romeinen vertrokken, bleven veel stenen gebouwen staan. Eeuwen later gebruikten bewoners die stenen weer voor hun kerken. Daarom staat de Adventskerk vandaag op een plek waar ooit Romeinse soldaten hun bad namen.
3. Verdwenen onder water
Wist je dat de Romeinen Alphen verlieten omdat het gebied onder water liep? Aan het einde van de derde eeuw zorgden overstromingen voor een moeraslandschap. In de vierde eeuw was het zelfs tijdelijk onbewoonbaar. Rond die tijd was het Romeinse leger al vertrokken om elders te vechten. Het Rijk wankelde, keizers werden vermoord en de forten aan de Limes werden opgegeven. De Romeinen keerden nooit meer terug, maar hun erfenis bleef.
4. Langs veertien kilometer Romeinse grens
Wist je dat Alphen aan den Rijn het langste stuk Romeinse grens van Nederland heeft? Maar liefst veertien kilometer Limeslijn loopt door de gemeente. Van castellum Nigrum Pullum in Zwammerdam tot aan het fort Albaniana in het centrum van Alphen. En er zijn nog meer plekken: kleine wachttorens, een tempeltje in Hazerswoude-Rijndijk en een modern aquaduct bij het Goudse Rijpad. De Romeinse aanwezigheid is overal!
5. Pantser van staal
Wist je dat de Romeinse soldaten in Alphen pantserplaten droegen? Dat noemen we een lorica segmentata. De stalen platen zaten met leren riemen vast en waren verrassend soepel in gebruik. Bij opgravingen bij het Rijnplein zijn veel onderdelen van deze pantsers teruggevonden – best bijzonder, want in andere gebieden droegen soldaten vaak een maliënkolder van metalen ringetjes.
6. Soldaten mochten niet trouwen
Wist je dat Romeinse soldaten officieel niet mochten trouwen? Toch hadden velen gewoon een vriendin – en vaak ook kinderen. De soldaat sliep in de barak, maar bracht zijn vrije tijd door bij zijn gezin in het dorp. Iedereen wist wie bij wie hoorde, en in sommige officiële documenten werd de vriendin zelfs genoemd bij het uitbetalen van de soldij of het regelen van erfenissen. Het leven ging gewoon door, zelfs zonder trouwakte.
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Eveline Verhoeve | Meer Romeinse verhalen lezen? Ga dan naar RomeinsAlphen.nl
Foto's: Eveline Verhoeve
